In de 19de eeuw schreef ene heer Moulin in de Overijsselsche almanak voor oudheden en letteren een vurig betoog dat Urk al genoemd werd door Romeinse geschiedschrijvers. Het eiland Burchana dat door Plinius beschreven wordt, zou Urk zijn.

Het artikel van Moulin begint op pagina 129 van het tijdschrift. Hij legt uit hoe hij aan zijn informatie is gekomen over generaal Drusus van schrijver Plinius en de latere Strabo.

Plinius kennen wij in van de beschrijving van het land ‘dat tweemaal daags overstroomd en waar een ellendig volk als schepelingen op heuveltjes woont en vissen rond hun hutjes vangen en zich met gedroogde klei verwarmen’ en natuurlijk als degene die ons verteld over ‘Het Meer Flevo’ (Flevo Lacus).

Plinius vertelt hoe generaal Drusus één of meer grachten liet graven om zo zijn galleivloot van de Rijn via Flevomeer en Vlie de Noordzee op te krijgen om de Germanen aan te kunnen vallen uit het Westen. De grachten verbonden rivieren met elkaar en gaven Drusus zo een snellere route. We weten echter niet waar deze (of dit) kanalen precies zijn gegraven. Ze werden wel nog lange tijd Fossa Drusania (Drususgrachten) genoemd.

Drusus zou daarna langs een eiland Burchana zijn gevaren en daar ook gevochten hebben. Volgens Moulin is dit eiland Burchana dus Urk. Haal de ‘b’ voor het woord weg en laat ‘ana’ vallen en je houdt Urch over. Precies hoe Urk in latere Latijnse schriften wordt geschreven.

Moulin schrijft het volgende

Hij kon derwaarts niet nader dan door den regten IJsselmond zijnen weg nemen, liet het eiland Emelwarden liggen en zette het op Burchana of Urchana (*) aan. Men had zich aldaar tot eenen ernstigen tegenstand voorbereid, want, volgens de getuigenis van STRABO, heeft DRUSUS tusschen de Sala en den Rijn oorlog voerende niet alleen onderscheidene volksstammen overwonnen, maar ook de eilanden, te midden van het vaarwater gelegen, bemagtigd zelfs had hij één dezer eilanden, namelijk Burchana, door eene belegering tot de overgave moeten dwingen. Men houdt gemeenlijk dit eiland voor hetzelfde Burchana waarvan PLINIUS gewag maakt en zoekt het in de Noordzee vóór den mond van de Eems waar nog heden het eiland Borkum gevonden wordt. Het berigt van PLINIUS en de gelijkluidende namen geven tot deze gedachte zeker veel aanleiding maar wie het berigt van STRABO met opmerkzaamheid inziet zal het eiland Burchana niet in de Noordzee maar veeleer in de meeren tusschen de Sala en den Rijn waar DRUSUS nu de vijandelijkheden begonnen had zoeken.

En hier hebben wij het eiland Urk bij de hand, hetwelk juist in medio navigationis cursu gelegen is. Wat den naam betreft kan het Grieksche Byrchana, overeenkomstig het taaleigen, in het Latijn Urchana, bij ver korting Urcha en eindelijk Urk en Urch geworden zijn. Ook zegt PLINIUS niet, dat het eiland Burchana voor den mond der Eems gelegen was, maar geeft in het algemeen te kennen dat het één der voornaamste was der 23 eilanden welke tusschen het Kimbrische voorgebergte (Denemarken) en de rivier de Schelde gelegen door Germaansche volken bewoond werden en, den Romeinen gedurende den oorlog waren bekend geworden. Hij schijnt zelfs te bekennen, dat hij van de kust tot aan de Schelde geen naauwkeurig verslag kon geven en het is dus zeer mogelijk dat onder zijne 23 eilanden ook die van het meer Flevo begrepen zijn.

De IJssel

De IJssel speelt een belangrijke rol in het betoog voor Moulin. Er is echter één probleem. De IJssel is een betrekkelijk jonge rivier die pas in de vroeg Middeleeuwen is ontstaan. In het verhaal zitten verder veel aannames over door Drusus gegraven kanalen. Moulin ziet Urk en Schokland ook als twee separate eilanden, terwij wij inmiddels weten dat Urk en Schokland toen nog één eiland vormden.

Navorser

In het tijdschrift De Navorscher, ook uit de 19de eeuw, wordt kritiek gegeven op het pleidooi van Moulin. (zoek op Burchana) Al met al moeten we, wellicht met een gevoel van ’toch jammer’, concluderen dat Moulin toch niet gelijk had en we dus helaas niet de geschreven geschiedenis van Urk met ruim 900 jaar mogen vervroegen.

Burchana

Met enige zekerheid kan gesteld worden dat Burchana het tegenwoordige Borkum is. Het meest westelijk gelegen Duitse waddeneiland.