Moeder is het vierde kind uit een gezin van vijf. Zij werd voorafgegaan door drie broer, Albert, Lucas en Lub en werd gevold door een zusje, Grietje. De ouders waren Klaas Hoekman en Ester Romkes. Opa Klaas Hoekman is de zoon van Albert Hoekman die op zijn beurt weer de zoon is van Lucas Hoekman. Lucas Hoekman werd geboren in het Drentse dorpje Wijster op 8 april 1829. Wijster ligt tussen Hoogeveen en Beilen. Aan de Hoekman-kant gaan de Urker wortels dus bij lange na niet zo ver terug als aan de kant van de Barends tak van de familie, maar is daarom niet minder interessant.

Ik heb veel met moeder en anderen kunnen praten over het gezin waarin moeder opgroeide, dus hoewel de stamboom wat korter is, zijn de verhalen wat langer. In dit stukje stel ik opa, bes en de vijf kinderen kort aan u voor.

Opa Klaas Hoekman

Opa Klaas Hoekman werd geboren op 2 april 1903 in Wijk 1 op nummer 8b. Zijn vader heette Albert en zijn moeder heette Grietje Hakvoort. Op jonge leeftijd werd hij door zijn vader naar Amsterdam gestuurd om daar te leren. Het moet een combinatie van leren en werken zijn geweest, want hij werkte ook bij de Kromhout fabriek. Vader Albert Hoekman stuurde niet alleen opa naar Amsterdam, ook broer Hendrik kwam daar terecht.

Allemaal bij een andere fabriek om zich zo het werken met metaal eigen te maken. Opa werd bankwerker en monteur, broer Hendrik werd draaier. Vader Albert was vertegenwoordiger van Kromhout, een begrip in die tijd. In 1918 werd de UK 64 van een Kromhout van 16pk voorzien, er zouden nog veel botters volgen. De firma breidde uit en er kwam een nieuwe fabriek met langere draaibanken. Deze fabriek stond ongeveer waar nu het visspecialiteiten restaurant van Baarssen te vinden is. In 1935 kreeg de firma Hoekman er een goede klant bij: de M.U.Z. (Maatschappij tot Uitvoering van de Zuiderzeewerken)

Achter deze fabriek stond een nieuw gebouwtje van de P.T.T. (voor de jongere lezer: KPN) waar een nieuwe telefooncentrale zou worden ingericht. Dat zou echter nog tot 1954 duren. In de oorlog lagen er wapens opgeslagen van het verzet. Broer Lub van opa zat in het verzet, hij is later naar Australië geëmigreerd. Broer Pieter Hoekman zat bij het uitbreken van de oorlog bij de marechaussee en is Engelandvaarder geworden. Over beide personen hoop ik later meer te schrijven.

Het zal geen verrassing zijn dat opa soms ‘de Monteur’ werd genoemd, niet zijn enige bijnaam overigens. Opa had nog een broer Klaas. Omdat opa ouder was, werd hij ook wel Grote Klaas genoemd, en zijn broertje werd Kleine Klaas, of de Kleine, genoemd. Met het vernoemen van kinderen kon je toen nog niet spotten, het gezin kende ook een Grote Janne en Kleine Janne.

Bes Ester Romkes

Bessien Ester (geb. 16 januari 1910) was een dochter van Lubbert Romkes en Aaltje Koffeman. Zij werd geboren in Wijk 5 op nummer 34. Zelf heb ik bes nooit gekend, ze overleed namelijk in 1966. Ze moet een vriendelijke vrouw zijn geweest, bij wie de deur altijd open stond. Naar ik begrepen heb een heel ander type dan haar eigen moeder. Bes Aaltje kwam op latere leeftijd bij het gezin in wonen en zij was een dominante vrouw. Bij bes werd borstkanker gesignaleerd, ze onderging bestraling en een operatie. Vanwege het weghalen van sommige klieren, zwol haar linker arm ontzettend op. Opa, handig als hij was, voorzag de wastrommel van een motor. Het had misschien niet veel gescheeld, of de firma Hoekman was wellicht overgestapt van scheepsbouw op wasmachines. In 1966 werd bes weer ziek en is toen in het ziekenhuis in Emmeloord overleden.

Ome Ap

Ome Ap (Albert, geb. 10 november 1931) werd geboren op als oudste van het gezin. Ome Ap viel vooral op door zijn lange postuur. Hij had een talent voor leren en na de MULO ging ome Ap naar Dordrecht om daar een technische opleiding te volgen. Onderdeel van de opleiding was een stage in Duitsland. Een maand of zes in Keulen gewerkt. Ome Ap sprak goed Duits.

Ome Ap was een serieuze man. Tijdens zijn uitvaart werd ome Ap door de dominee getypeerd als een iemand ‘wel conservatief, maar niet ouderwets’. Aan die woorden denk ik nog vaak terug.

Ome Lub

Ome Lub (Lubbert, geb. 14 april 1934) had hele andere talenten. Hij ging na de Mulo eerst naar Kampen naar de kweekschool. Elke dag in bus, dat trok ome Lub niet, zo verdaagde hij in Nijmegen naar de kweekschool en werd opgeleid tot onderwijzer. Zijn eerste baantje kreeg hij in Den Helder, waar hij tante Mien leerde kennen. Uiteindelijk werd hij leraar op de Heyme van Wijk Mavo-school, nu beter bekend als Berechja College.

Orlando Wiebers

Het mooiste verhaal over ome Lub vind ik altijd dat toen hij in Nijmegen op zijn studie deed hij alleen in de vakanties naar huis kon komen. Ome Lub had hevig last van heimwee en er werden wekelijkse brieven heen en weer gestuurd. Bij ome Lub in de klas zat echter Orlando Wiebert afkomstig van Aruba or Curaçao. Ome Lub had dan misschien wel last van heimwee, maar hij kon in de vakanties naar huis, Orlando kon dat niet. Wat doe je in zo’n geval? Precies, je neemt te klasgenoot mee naar huis. Het ging als een lopend vuurtje over Urk, bij Ester thuis zat een echte ‘neger’. (dat woord mag je nu niet meer gebruiken, maar toen nog wel. Ik ben bang dat sommigen toen nog wel ergere termen wisten om zwarte mensen mee aan te duiden.) Menigeen kwam dan ook bij bes aan de deur om te vragen of ze nog suiker had of iets dergelijks. Een buurvrouw die al wat dementerend was, wist hem te vertellen dat hij zijn gezicht moest wassen. Als Orlando een rondje door het dorp liep, kon hij rekenen op een enorme schare kinderen die hem op gepaste afstand volgden.

Met de manier waarop wij hier nu tegen aankijken, vraag ik me wel eens af hoe Orlando dit ervaren moet hebben. Ik neem even aan dat hij thuis van enige stand was, goed kon leren en zo de kans kreeg om in Nederland te studeren. Dan kom je vervolgens terecht op een dorp waar men nooit eerder iemand van kleur heeft gezien, wellicht daarover enige achterhaalde ideeën had en men geen blad voor de mond nam. Anderzijds ben ik dan wel weer trots op bessien Ester die, naar ik aanneem, toen al geen kleur zag en hem gastvrij in haar huis opnam.

Ome Lucas

Ome Lucas (geb. 16 januari 1938) was net als zijn broers een intelligente man. Net als ome Ap volgde hij naar de Mulo een technische opleiding, niet in Dordrecht maar in Leeuwarden. Ook hij moest stagelopen in Duitsland en kwam zo in Mannheim terecht, bij de Mercedes fabriek. Zijn kennis van de Duitse taal, kwam hem later goed van pas. Van ome Lucas staat mij vooral zijn humor (Hij kon heel goed Tommie van Sesamstraat nadoen) en vriendelijkheid bij.

Ome Lucas heeft zich zolang als ik me kan herinneren ingezet voor de Gereformeerde Kerk binnen de diaconie. Dit bracht hem later ook naar Oost-Europa, Bijbels smokkelen. Daar kwam zijn kennis van de Duitse taal dus goed van pas. Ome Lucas is voor zijn inzet beloond met een lintje.

Moeder

Moeder (Aaltje, geb. 11 september 1943) werd als enige kind geboren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij kreeg verkering met vader en gaf als voorwaarde op dat hij eerste zijn schipperspapieren moest halen voordat ze gingen trouwen. Ze is een tijdje werkzaam geweest als administratieve kracht in het bedrijf van haar broers. Toen bij bessien Ester borstkanker werd geconstateerd en ze na haar bestraling en operatie terug op Urk kwam, is moeder gestopt met werken om het huishouden op zich te nemen.

Tante Griet

Tante Grietje (geb. 4 november 1946) werd vlak na de Tweede Wereldoorlog geboren. Je zou denken een typische vreugde baby. Wellicht dat opa en bes in februari de bevrijding al zagen aankomen. Tante Griet volgde een opleiding tot verpleegster in Meppel. Ook zijn kwam terug naar Urk nadat bes ziek was geworden. Ze werd eerst doktersassistente bij dokter Rebel en is later onder zijn leiding apothekersassistente geworden. Ze is dit tot haar AOW altijd blijven doen. Voor ons gezin was tante Griet altijd een tweede moeder, en nog steeds weet ze met haar waarschuwende woorden mij regelmatig het rechte pad te wijzen.

Foto’s