In de vorige berichten over mijn voorouders, ben ik steeds vooral via de mannelijke lijn terug het verleden in gegaan. Beetje ouderwest natuurlijk, alsof de vrouwelijke lijn niet minstens zo belangrijk zou zijn. Je bent per slot van rekening pas Jood als je moeder Joods is. Je bent pas Urker als je moeder Urker is. Tijd om te onderzoeken hoever ik het verleden in kan duiken via de vrouwelijke lijn. In dit artikel volg ik de vrouwelijke lijn van mijn bes aan vaders kant van de familie.

Voor genealogisch onderzoek op Urk is deze site van Vrienden van Urk onmisbaar.

Aaltje Kramer (1905-1961)

Mijn bes aan vaders kant was Aaltje Kramer. Haar vader en moeder heetten Lubbertjen (hier is vader naar vernoemd) en Marretje (Marie van Naat) Loosman. Bes Alie werd geboren op 2 februari 1905 op adres Wijk 2-15a. Net als zoveel Urker meisjes heeft ze in haar jeugd een tijdje gewerkt als dienstbode. Veel Urker meisjes werkten na hun lagere schooltijd een tijdje aan de wal als dienstmeisje. Van 1926 tot 1928 heeft Alie een tijdje in Enkhuizen gewerkt, van 1928 tot 1930 in Bovenkarspel. Wat opvalt is dat bes pas op latere leeftijd ging dienen. Sommige meisjes gingen met 13 of 14 jaar al aan de slag. Bes pas op haar 21ste. In 1930 trouwt ze met bèbe Gerrit en stopt dan met werken. Zo ging dat in die tijd. In dit artikel heb ik reeds geschreven dat het gezin veel verdriet heeft gekend omdat de eerste vier kinderen geen lang leven was beschoren. Op 21 september 1961 overlijdt bes op Urk.

Het gezin had het niet breed en het was niet verantwoord dat ze in het huisje in Wijk 6 bleven wonen. Met financiële steun van vader werd in de Surinamestraat een huis gekocht, nummer 17. Bessien Alie had ondertussen borstkanker gekregen en was erg ziek. Ze moest met de ziekenauto worden verhuisd van Wijk 6 naar de Surinamestraat. Voor die tijd was de Surinamestraat een riante woning met goede sanitarie voorzieningen. Helaas heeft bes er maar kort van kunnen genieten, een paar maanden na de verhuizing is ze overleden.

Marretje Loosman (1878-1964)

In het eerder genoemde artikel heb ik ook al geschreven over Marie van Naat. Zij betaalde medische behandeling van bes Alie waardoor er uiteindelijk drie gezonde kinderen werden geboren. Marie moet een doortastende vrouw zijn geweest met een neus voor financiële zaken. Haar man Lubbertjen leed aan jicht en moest als snel het vissen opgeven. Lubbertjen heeft zijn levensverhaal zelf opgeschreven. Om toch rond te komen werd dus begonnen met een winkel. Toen tuindorp (in Wijk 7 en 8) werd toegevoegd aan het dorp, zorgde ze dat zoon Jelle daar ook een winkel kon beginnen.

Op 14 september 1901 is ze getrouwd met Lubbertjen. Hij werd ook wel Ouwe Selu genoemd, het is me niet duidelijk waarom. Samen kregen ze negen kinderen, waarvan er twee vroeg zijn overleden: Riekelt (1902-1958), Anna (1903-1982), Aaltje (1905-1961), Hendrik (1906), Hendrik (1908-1909), Hendrik (1909-1975), Lijsebet (1912-1990), Jelle (1915-1991) en Okke (1920-1984).

Marie overleed in 1964 in Emmeloord. Vader sprak altijd met veel ontzag over zijn bessies Marie van Naat.

Op de foto naast dit artikel zien je een kind in meisjeskleding. Het was toen echter heel gewoon om ook jonge jongetjes in meisjeskleding te steken. Ik neem dus aan dat het kind op de foto oudoom Riekelt is.

Anna Kramer (1848-1915)

De moeder van Marie van Naat was Anna. Anna wordt op Urk ook wel Naatje of Naaltje en Marie was een dochter van Naatje, dus Marie van Naat. Anna werd geboren in de Bovenbuurt op 1 oktober 1848. In 1856 wordt Anna genoemd in het testament van haar zusje Jacobje. Jacobje was slechts één jaar oud geworden, maar had wel een huis op haar naam staan. Vader Willem laat een testament opstellen dat het huis nu voor hem is. Vader Willem komen we in 1867 ook weer tegen. Bij hem thuis zijn vier zakken meel gevonden, afkomstig van een bij Ameland gestrand schip. Willem is wel vrijgesproken van diefstal, maar kon niet aantonen dat hij de meel op wettige wijze had verkregen en raakt de zakken dus kwijt. De meel wordt ter beschikking gesteld aan de strandvonderij. De verzekeringsagent van Lloyds krijgt te horen dat hij negen gulden en zestig cent moet betalen als hij de zakken meel terug wil. Dat zijn de kosten voor het terug brengen bij van de meel.

Anna is getrouwd met Jelle Loosman. Het huwelijk werd op 17 juni 1871 voltrokken. Samen kregen zij vijf kinderen, alle vijf bereiken de volwassen leeftijd: Reinier (1872-1951), Cornelis (1875-1938), Marretje (1878-1964), Albert (1882-1963) en Jannetje (1890-1919). Anna overleed op 29 april 1915. Haar adres was toen Wijk 2-59.

Jannetje Romkes (1824-1898)

De moeder van Anna heette Jannetje Romkes. Zij werd geboren op 2 augustus 1824, maar op haar grafsteen staat dat ze 14 augustus 1825 is geboren. Ik neem aan dat bij het vervaardigen van de grafsteen een foutje is gemaakt. Op 29 augustus wordt Jannetje gedoopt in het Kerkje aan de Zee, haar tante Marretje Snijder was getuige.

Op 8 augustus 1846 treed Jannetje in het huwelijk met Cornelis Kramer. Over Cornelis heb ik hierboven al wat geschreven. Samen krijgt het stel tien kinderen, acht daarvan bereiken de volwassen leeftijd: Willem (1847-1930), Anna (1848-1915), Lubbert (1850-1910), Jannetje (1852, 1899), Jacobje (1854-1855), Klaas (1857-1940), Albert (1858-1928), Hendrik (1861-1865), Johannes (1863-1890) en Hendrik (1867-1948).

Jannetje zelf overleed 19 maart 1898 op Urk en is daar 23 maart begraven. Haar laatste adres was Wijk 2-18.

Anna Snijder (1800-1867)

Als je zo je familie induikt, dan slaat soms de eentonigheid toe, mensen worden geboren, trouwen, krijgen kinderen en gaan dood. Plotseling stuit je op Anna Snijder. Van Anna is bekend dat ze in 1817 een stukje grond bezat, het land van Schokker Jacob. In 1820 wordt ze genoemd als eigenaresse van Huis nr. 146 in de Havenbuurt, een bedrijfsgebouw. 1824 spant de kroon, dan is ze eigenaresse van maar liefst zes percelen!

Het land van Schokker Jacob werd verkocht aan vooral leden van het gezin Snijder. Moeder was in 1801 al overleden toen Anna dus nog een baby was. Vader overleed in 1808. Anna was dus al vroeg wees. Van één broer van Anna, Johannes Henricus, staat vermeld dat hij theologie studeerde in Leiden. Hij werd later predikant in Katwijk, maar overleed al in 1825. Vader Snijder lijkt dus een stuk land te kopen en alle kinderen doen mee. Anna is de enige minderjarige. In 1820 koopt ze samen met enkele anderen een pakhuis op de haven. Ze kopen het pakhuis van oud-burgemeester Hendrik de Haan en opperstrandvonder Grubbelt Brands voor 100 gulden.

Anna heeft de smaak goed te pakken en op 20 april 1824 wordt nog meer land gekocht. Het zijn de vrouwen die naar de notaris gaan om het koopcontract te tekenen. Ze worden ‘geadsisteerd en geautoriseerd’ door hun echtgenoten. Kochten de vrouwen het, maar hadden zij toestemming van hun man nodig? Of kochten de mannen het, maar waren zij te druk met vissen en lieten zij hun zaken behartigen door hun vrouwen? De namen van de percelen die gekocht worden, zijn het vermelden waard:

• het land van Oude Lamert
• het land van Pieter Sipkes en Meindert Jacobs
• het land van Waaijen Lubbert
• het land van Kramer
• het land van oom Arent
• het land van Barteld den Brander

Anna trouwde op 12 augustus 1821 met Lubbert Romkes. Samen kregen zij negen kinderen, ‘slechts’ één daarvan overleed al na twee weken, de rest bereikt de volwassen leeftijd: Albert (1822-1858), Jannetje (1824-1898), Jacobje (1829), Jacobje (1831-1866), Hendrik (1834-1862), Grietje (1836-1909), Johannes (1837-1912), Aaltje (1840-1864), Klaas (1843-1883).

Anna zelf is op 7 april 1867 geboren. Ze wordt regelmatig genoemd als doopgetuige, vaak als Naatje.

Jannetje Visser (1761-1801)

Jannetjes huwelijk met Hendrik Snijder begon op ongebruikelijke wijze. Jannetje was namelijk niet bij haar eigen huwelijksvoltrekking aanwezig. Jannetje lag namelijk thuis in het kraambed. Het huwelijk werd op 19 april 1783 per volmacht voltrokken op het gemeentehuis. Op 21 april 1783 werd hun lieven gedoopt en daarna werd hun kerkelijke huwelijk ingezegend thuis bij vader Lubbertje terwijl het stel voor het kraambed lag met het kind tussen hen in. Het was op een Paaschmaandag. Jannetje had op 1783 al belijdenis gedaan, haar echtgenoot volgde in 1785. Hiernaast vind je de tekst zoals die door de dominee werd geschreven in het doop- en trouwboek.

Hoe het huwelijk ook begon, vader Hendrik werd uiteindelijk toch nog diaken in de kerk. Zoon Johannes ging zelf theologie studeren in Leiden.

Het stel kreeg tien kinderen, zeven bereikten de volwassen leeftijd: Jannetje (1783-1839), Lubbetje (1784-1828), Johannes (1786-1794), Lubbertje (1788), Lubbertje (1789-1878), Klaas (1792-1878), Johannes (1794-1825), Marretje (1796-1826), Een Kind van Hendrik (1799) en Anna (1800-1867).

Ik neem aan dat het negende kind met de ‘naam’ Een Kind van Hendrik dood geboren is, het werd namelijk nog dezelfde dag begraven.

Lubbetje Hendriks (1726-1783)

Wanneer je terug bladert door de tijdslijn, dan word je soms verrast door de feiten. Hierboven lazen we nog dat Jannetje in 1783 in het huwelijk trad op paasmaandag. In hetzelfde jaar moet ze echter haar moeder begraven. Lubbetje werd op 13 december 1783 begraven.

Lubbetje was getrouwd met Lubbertje Claasz, dit gebeurde op 8 februari 1756. Lubbetje was echter eerder getrouwd geweest met Klaas Jellesz. Met hem trouwde ze op 16 juni 1748. Deze Klaas overleed echter in 1753. Uit het eerste huwelijk zijn drie kinderen bekend: Hendrik Claasz (1749-1830), Jelle (1751) en Marretje (1753). Hendrik werd later, in 1787, burgemeester van Urk en wordt dan Klaas de Haan genoemd.

Uit haar tweede huwelijk komen twee kinderen voort: Klaas (1756-1801) en Jannetje (1761-1801). Klaas overlijdt een maand voor zijn zus Jannetje.

Marretien Willems (±1690 – 1766)

Van Marretien weten we niet exact wanneer ze geboren is. Op 20 april 1711 treed ze in ondertrouw met Hendrik Willemsz, dit gebeurt met bewilliging van sijn vader en haar moeder. Het stel trouwt 17 dagen latrer op 17 mei. Samen krijgen ze zes kinderen. Van drie is alleen de geboortedatum bekend, niet duidelijk is of ze vroeg zijn overleden, wel zijn ze alle drie gedoopt. Omdat de naam Lubbetje twee keer voorkomt, kunnen we aannemen dat de eerste Lubbetje vroeg overleden is. De kinderen zijn: Willem (1712), Claasjen (1715, vroeg gestorven), Claasjen (1716-1741), Lubbetje (1721), Albert (1723), Lubbetje (1726-1783).

Verder terug kunnen we niet, maar we kunnen wel stellen dat als we de vrouwelijke lijn aan mijn vaders kant van de familie volgen we lang genoeg op Urk rondlopen om echte Urkers genoemd te mogen worden. Laten we eens kijken hoe dat aan moeders kant van de familie zit.

Tags: barends, familie, geschiedenis, moeders, vrouwen